สายน้ำไม่ไหลย้อนกลับ: การสานหมวกจากทางมะพร้าว

โครงงานเรียนรู้วิถีชีวิตตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง

เรื่อง การสานหมวกจากทางมะพร้าว

ชื่อผู้จัดทำโครงงาน

1. นายอาทิตย์ บัวจันทร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4

2. นายจักรี นาวาทอง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4

3. นายศศิธร จันทร์หอม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4

4. นายธนกร ขันพระแสง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4

5. เด็กชายปรัชญา ทรงสง่า ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3

ครูที่ปรึกษาโครงงาน

1. นางสาวพัชฎาภรณ์ กลับส่ง

2. นางสาวไพลิน ฮุ่ยสกุล

3. นางสาวรัตนพร ไชยสุวรรณ์

ที่มาและความสำคัญของโครงงาน

ด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เป็นหลักคิด และหลักปฏิบัติในการดำเนินชีวิตเพื่อนำไปสู่ความพอเพียง เป็นปรัชญาที่ชี้ถึงแนวทางการดำรงอยู่และปฏิบัติตน ของคนไทย สังคมไทย เพื่อให้ก้าวทันต่อยุคโลกาภิวัฒน์ เพื่อให้เกิดความก้าวหน้าไปพร้อมกับความสมดุลและพร้อมรับต่อการเปลี่ยนแปลง อย่างรวดเร็วและกว้างขวาง ทั้งด้านวัตถุ ด้านสังคม ด้านสิ่งแวดล้อม ด้านวัฒนธรรมและทางด้านคุณธรรม ถ้าใช้หลักความพอเพียงเป็นหลักคิดและหลักปฏิบัติในการดำเนินชีวิต ก็จะสามารถอยู่ได้อย่างรู้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ปรับตัวและพร้อมรับต่อการเปลี่ยนแปลงได้

เพื่อเป็นการน้อมนำหลักเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน ก่อให้เกิดความอยู่เย็นเป็นสุข คณะผู้จัดทำจึงได้เรียนปรึกษากับคุณครูผู้สอน เพื่อจัดทำโครงงานเรียนรู้วิถีชีวิตตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง เรื่อง การสานหมวกจากทางมะพร้าวนี้ขึ้นในรูปแบบของโครงงานการประดิษฐ์ กล่าวคือเป็นการนำวัสดุที่มีในท้องถิ่นนำมาผสมผสานกับภูมิปัญญาของคนในท้องถิ่น ทั้งนี้เพื่อนำผลผลิตที่ได้ไปใช้ในการเชียร์กีฬาอำเภอเขาพนม และนำประสบการณ์จากการเรียนรู้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันในโอกาสต่อไป

วัตถุประสงค์ของการทำโครงงาน

1. เพื่อปฏิบัติตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

2. เพื่อเรียนรู้วิธีการสานหมวกจากทางมะพร้าว และอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น

3. เพื่อเป็นการปลูกจิตสำนึกในด้านคุณธรรมเพื่อใช้เป็นหลักปฏิบัติในการดำรงชีวิต

4. เพื่อผลงานที่ได้ไปใช้ประโยชน์

สมมติฐานการทำโครงงาน

คณะผู้จัดทำสามารถผลิตหมวกจากทางมะพร้าว เกิดคุณธรรม และนำไปใช้ประโยชน์ได้

ความมุ่งหมายของการศึกษา

เพื่อรวบรวมข้อมูล เรื่องวิธีการสานหมวกจากทางมะพร้าว เพื่อนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน และสามารถนำไปประกอบอาชีพได้

ขอบเขตของการทำโครงงาน

สถานที่

โรงเรียนเขาดินประชานุกูล อำเภอเขาพนม จังหวัดกระบี่

ระยะเวลา

ก.ค. 2556 – ส.ค. 2556

วิธีดำเนินการโครงงาน

ลำดับ	ขั้นตอนการศึกษา	ระยะเวลาดำเนินการ
1.	กำหนดปัญหา	10 กรกฎาคม 2556
2.	ศึกษาค้นคว้าจากอินเทอร์เน็ต	12 กรกฎาคม 2556
3.	รวบรวมข้อมูลที่ได้	17 กรกฎาคม 2556
4.	ทำการสานหมวก	19 กรกฎาคม 2556
5.	จัดทำรูปเล่มรายงานขึ้น เพื่อออกเผยแพร่ให้กับนักเรียนและคนทั่วไป	24 กรกฎาคม 2556
6.	นำความรู้ที่ได้มาจัดทำขึ้นผังโครงงาน	26 กรกฎาคม 2556
7.	นำผลงานที่ได้ไปใช้ประโยชน์จริง	2 สิงหาคม 2556

วัสดุและอุปกรณ์

1. มีด

2. เชือก

3. ทางมะพร้าว

วิธีการสานหมวก

ขั้นตอนที่ 1การเตรียมใบมะพร้าว

เริ่มจากการตัดทางมะพร้าวที่เหมาะสม โดยคำนวณความยาวให้พอดีกับศีรษะของผู้สวมใส่ ไม่ต้องคำนึงถึงจำนวนใบ จากนั้นผ่าทางมะพร้าวออกเป็น 2 ซีก เหลาให้บางโดยจับทวนใบที่ปลายทางมะพร้าว เหลาออกไปทางโคนเพื่อให้ขดเป็นวงกลมได้ หากลองขดแล้วยังแข็งก็เหลาเพิ่มให้บางจนขดเป็นวงกลมได้

ขั้นตอนที่ 2 การเตรียมฐานหมวก

ขดทางมะพร้าวที่เหลาแล้วให้เป็นวงกลม โดยให้ใบมะพร้าวบานออกด้านนอกกะให้พอดีกับวงศีรษะ หากวงใหญ่เกินไปให้ตัดทางมะพร้าวส่วนที่เกินออก แล้วจึงใช้เชือกผูกปลายมะพร้าวทั้งสองข้างที่ขดเข้าหากันให้แน่น

ขั้นตอนที่ 3 การสานปีกหมวก

จับใบมะพร้าวใบใดก็ได้ขึ้นมา 1 ใบ สานกับใบมะพร้าวถัดไป 3 ใบ โดยให้ลงใต้เส้นที่ 1 สานขึ้นทับเส้นที่ 2 สานลงใต้เส้นที่ 3 หรือตามจังหวะ ลงล่าง ขึ้นบน ลงล่าง แล้วจับปลายหมวกไว้ด้านในวงกลม หยิบเส้นถัดมาสานลงล่าง ขึ้นบน และลงล่าง แล้วจับปลายไว้ด้านในวงกลมเช่นเดิม โดยทั้ง 2 เส้นแรกยังไม่ต้องดึงให้ชิด ปล่อยให้ห่างกันไว้ก่อน จากนั้นสานใบมะพร้าวเส้นที่เหลือตามจังหวะ ลงล่าง ขึ้นบน และลงล่าง โดยดึงให้แน่นและชิดกัน โดยเอาก้านมะพร้าวไว้ริมนอกเสมอเพื่อไม่ให้ใบมะพร้าวบิด สานจนเหลือ 3 ใบสุดท้าย ให้ขัดตามจังหวะ ลงล่าง ขึ้นบน ลงล่าง หมุนเข้าหา 2 เส้นแรกที่ปล่อยให้ห่างไว้จนหมด และดึงให้แน่นและชิดกัน

ขั้นตอนที่ 4 การสานตัวหมวก

เริ่มจากการจัดเรียงใบมะพร้าวทีละใบเหลือทิ้งไว้ 5 ใบ รวบใบที่เหลือทั้งหมดไว้ด้วยกันแล้วมัดด้วยเชือกไม่ต้องแน่นมากนัก หยิบใบแรกที่เหลือจากทั้งหมด 5 ใบ อ้อมไปด้านหลัง เพื่อสานกับ 3 ใบแรกที่อยู่ด้านตรงข้ามตามจังหวะ ลงล่าง ขึ้นบน และลงล่าง มัดปลายใบเอาไว้หลวมๆ ยึดไว้กับชายปีกหมวก จากนั้นหยิบใบถัดมาอ้อมไปด้านหลังไปสานกับ 3 ใบ ถัดมาที่อยู่ด้านตรงข้ามตามจังหวะ ลงล่าง ขึ้นบน และลงล่าง แล้วปล่อยปลายใบไว้ ทำจนหมดใบของกลุ่มที่ไม่ได้มัดจากนั้นจึงหยิบใบแรกของกลุ่มใบที่มัดไว้ออกมาโดยไม่ต้องแก้เชือก อ้อมไปสานด้านตรงข้ามในลายถัดไปตามจังหวะ ลงล่าง ขึ้นบน และลงล่างเช่นกัน จนถึงใบสุดท้ายซึ่งจะชิดกับใบแรกที่ผูกไว้แล้ว จึงแก้ใบมะพร้าวที่ผูกไว้ออก เป็นอันเสร็จขั้นตอนการสานตัวหมวก

ขั้นตอนที่ 5 ดึงให้เข้ารูป

เมื่อสานหัวหมวกจนครบหมดทุกใบแล้ว ให้เริ่มดึงปลายใบมะพร้าวทีละใบจนได้รูปทรงตามที่ต้องการ สามารถดึงซ้ำได้จนกว่าจะได้รูปทรงที่สวยงาม ก็จะเสร็จขั้นตอนการดึงให้เข้ารูป

ขั้นตอนที่ 6 การเก็บชายหมวก

เมื่อดึงให้เข้ารูปเสร็จแล้ว อาจปล่อยใบมะพร้าวทิ้งไว้เป็นชายปีกหมวก หรือจะตัดปลายใบพอประมาณ แล้วสอดเก็บไปทางชายปีกหมวกจนครบทุกใบ ก็จะได้หมวกทางมะพร้าวที่สวยงามไว้สวมใส่

ผลที่คาดว่าจะได้รับจากการทำโครงงาน

1. ทำให้ทราบวิธีการสานหมวกจากทางมะพร้าว

2. เป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น

3. เกิดคุณธรรมในการทำโครงงาน

4. สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้

ผลสำเร็จของโครงงาน

หลักพอประมาณ		หลักมีเหตุผล		หลักสร้างภูมิคุ้มกันที่ดีในตัว
1. การสานหมวกให้พอดี กับขนาดศีรษะของตนเอง 2. การเลือกทางมะพร้าว ที่เหมาะกับการสานหมวก 3. การใช้เวลาในการสาน หมวก โดยไม่เบียดบังเวลาเรียน		1. การอนุรักษ์ภูมิปัญญา ท้องถิ่น 2. การใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า และเกิดประโยชน์สูงสุด 3. การประยุกต์ใช้ใน ชีวิตประจำวัน		1. มีการวางแผนในการ ดำเนินงาน 2. การเลือกใช้ทางมะพร้าว และอุปกรณ์ที่เหมาะสม 3. มีหลัก/วิธีในการสาน หมวกตามขั้นตอน
ความรู้ Ø วิธีการสานหมวกจากทางมะพร้าว Ø วิธีการเขียนโครงงาน Ø วิถีชีวิตของคนในท้องถิ่น Ø หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
คุณธรรม Ø คุณธรรมพื้นฐาน 8 ประการ ได้แก่ ขยัน ประหยัด ซื่อสัตย์ มีวินัย สุภาพ สะอาด สามัคคี และมีน้ำใจ Ø อิทธิบาท 4 ดังนี้ 1. ฉันทะ = มีความพึงพอใจในกิจกรรมที่ทำ 2. วิริยะ = มีความขยันหมั่นเพียรในการสานหมวกให้สำเร็จ 3. จิตตะ = มีความสนใจ จดจ่อในงานที่ทำ 4. วิมังสา = มีการไตร่ตรองหาเหตุผล เช่น ขนาดของหมวกว่าต้องทำขนาดไหนที่เหมาะกับตนเอง เป็นต้น
สู่ 4 มิติ
เศรษฐกิจ	สังคม		สิ่งแวดล้อม		วัฒนธรรม
Ø นำไปจำหน่าย เป็นรายได้เสริมให้กับนักเรียนได้	Ø ฝึกการทำงาน ร่วมกันเป็นทีม Ø ความอดทน และความมีวินัย		Ø รู้จักใช้ และ จัดการอย่างฉลาด Ø เลือกใช้ ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างคุ้มค่าและเกิดประโยชน์สูงสุด		Ø อนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น